

[وفيها ينبِّه أَمير المؤمنين على فضله وعلمه ويبيّن فتنة بني أُميّة]
أَمَّا بَعْد، أَيُّهَا النَّاسُ فَإِنِّي فَقَأْتُعَيْنَ الْفِتْنَةِ، وَلَمْ يَكُنْ لِيَجْتَرِىءَ عَلَيْهَا أَحَدٌ غَيْرِي بَعْدَ أَنْ مَاجَ غَيْهَبُهَا وَاشْتَدَّ كَلَبُهَا فَاسْأَلُوني قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِي، فَوَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ لاَ تَسْأَلُوني عَنْ شَيْءٍ فِيَما بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ السَّاعَةِ، وَلاَ عَنْ فِئَةٍ تَهْدِي مائةً وَتُضِلُّ مائةً إِلاَّ نَبَّأْتُكُمْ بِنَاعِقِهَاشـ وَقَائِدِهَا وَسَائِقِهَا، وَمنَاخِرِكَابِهَا، وَمَحَطِّ رِحَالِهَا، وَمَنْ يُقْتَلُ مِنْ أَهْلِهَا قَتْلاً، وَمَنْ يَمُوتُ مِنْهُمْ مَوْتاً.
وَلَوْ قَدْ فَقَدْتُمُونِي وَنَزَلَتْ كَرَائِهُالاَُْمُورِ، وَحَوَازِبُالْخُطُوبِ، لاَََطْرَقَ كَثِيرٌ مِنَ السَّائِلِينَ، وَفَشِلَ كَثِيرٌ مِنَ المَسْؤُولِينَ، وَذلِكَ إِذَا قَلَّصَتْ حَرْبُكُمْ وَشَمَّرَتْ عَنْ سَاقٍ، وَضَاقَتِ الدُّنْيَا عَلَيْكُمْ ضِيقاً، تَسْتَطِيلُونَ أَيَّامَ الْبَلاَءِ عَلَيْكُمْ، حَتَّى يَفْتَحَ اللهُ لِبَقِيَّةِ الاََْبْرَارِ مِنْكُمْ. إِنّ الْفِتَنَ إِذَا أَقْبَلَتْ شَبَّهِتْ وَإِذَا أَدْبَرَتْ نَبَّهَتْ، يُنْكَرْنَ مُقْبِلاَتٍ، وَيُعْرَفْنَ مُدْبِرَاتٍ، يَحُمْنَ حَوْمَ الرِّيَاحِ، يُصِبْنَ بَلَداً وَيُخْطِئْنَ بَلَداً.
أَلاَ وَإِنَّ أَخْوَفَ الْفِتَنِ عِنْدِي عَلَيْكُمْ فَتْنَةُ بَنِي اُمَيَّةَ، فإِنَّهَا فِتْنَةٌ عَمْيَاءُ مُظْلِمَةٌ: عَمَّتْ خُطَّتُهَا وَخَصَّتْ بَلِيَّتُهَا، وَأَصَابَ الْبَلاَءُ مَنْ أَبْصَرَ فِيهَا، وَأَخْطَأَ الْبَلاَءُ مَنْ عَمِيَ عَنْهَا. وَايْمُ اللهِ لَتَجِدُنَّ بَنِي أُمَيَّةَ لَكُمْ أَرْبَابَ سُوْءٍ بَعْدِي، كَالنَّابِ الضَّرُوسِ تَعْذِمُي. بِفِيهَا، وَتَخْبِطُ بِيَدِهَا، وتَزْبِنُبِرِجْلِهَا، وَتَمْنَعُ دَرَّهَا لاَ يَزَالُونَ بِكُمْ حَتَّى لاَ يَتْرُكُوا مَنْكُمْ إِلاَّ نَافِعاً لَهُمْ، أَوْ غَيْرَ ضَائِرٍ بِهِمْ، وَلاَ يَزَالُ بَلاَؤُهُمْ حَتَّى لاَ يَكُونَ انْتِصَارُ أَحَدِكُمْ مِنْهُمْ إِلاَّ مثل انْتِصَارِ الْعَبْدِ مِنْ رَبِّهِ، وَالصَّاحِبِ مِنْ مُسْتَصْحِبِهِ، تَرِدُ عَلَيْكُمْ فِتْنَتُهُمْ شَوْهَاءَمَخْشَيَّةً وَقِطَعاً جَاهِلِيَّةً، لَيْسَ فِيهَا مَنَارُ هُدىً، وَلاَ عَلَمٌ يُرَى نَحْنُ أَهْلَ الْبِيْتِ مِنْهَا بنجاةٍ، وَلَسْنَا فِيهَا بِدُعَاةٍ،
ثُمَّ يُفَرِّجُهَا اللهُ عَنْكُمْ كَتَفْرِيجِ الاََْدِيمِ بِمَنْ يَسُومُهُمْ خَسْفاً وَيَسُوقُهُمْ عُنْفاً، وَيَسْقِيهِمْ بِكَأْسٍ مُصَبَّرَةٍ8.، لاَ يُعْطِيهِمْ إِلاَّ السَّيْفَ، وَلاَ يُحْلِسُهُمْإِلاَّ الْخَوْفَ، فَعِنْدَ ذلِكَ تَوَدُّ قُرَيْشٌ ـ بِالدُّنْيَا وَمَا فِيهَا ـ لَوْ يَرَوْنَنِي مَقَاماً وَاحِداً، وَلَوْ قَدْرَ جَزْرِ جَزْورٍ لاََِقْبَلَ مِنْهُمْ مَا أَطْلُبُ الْيَوْمَ بَعْضَهُ فَلاَ يُعْطُونِيهِ!
قسمتى از خطبه ايست از آنحضرت عليه السلامامير المؤمنين عليه السلام در اين خطبه مردم را به فضيلت و علم خود آگاهمىنمايد و فتنه بنى اميه را بيان مىفرمايد، (پس از حمد و ثناى خداوندى، اى مردم، من چشم فتنه را كندم، پس ازآنكه ظلمت آن فتنه به نوسان و اضطراب افتاد و شر بيمارى«كلب»آنشدت پيدا كرد،هيچ كس غير از من،جرات نزديك شدن بآن فتنه را نداشت، و از من بپرسيد پيش از آنكه مرا از دستبدهيد[مرا گم كنيد،من از ميان شمابروم]، سوگند بخدائى كه جانم بدست اوست،نخواهيد پرسيد او هيچ چيزىميان موجوديت كنونىتان تا روز قيامت، و نه درباره گروهى كه صد كس راهدايت كند و گمراه كند صد كس را،مگر اينكه شما را اطلاع خواهم داد از دعوتو تبليغ كنندهاش، و راننده و محركش، و جايگاه فرود مراكب و بار و اثاثآن را، و اطلاع مىدهم بشما از اهل آن مردم كسى را كه كشته خواهد شد، و كسى را كه[با اجل طبيعى]خواهد مرد، و اگر شما مرا گم كنيد و امورناگوار و رويدادهاى بسيار سختبر شما فرود آيد، كثيرى از سؤال كنندگانسرپائين بيندازند، و كثيرى از مسئولين شكستبخورند، و اين هنگامى استكه جنگ و پيكارى كه شما را در خود فرو برده است،خود را جمع كند، و پوشاك پاهايش را بالا بزند، و دنيا براى شما تنگ گردد، و روزهاى ابتلا و آزمايش را كه بر شما مىگذرد،بسيار طولانى احساس كنيد، تا اينكه خداوندمتعال براى باقيمانده نيكوكاران شما گشايش[يا پيروزى]نصيب فرمايد، [بدانيد]:فتنهها هنگامى كه روى مىآورند مشتبه (عامل اشتباه) مىباشند، و وقتى كه رو بر مىگردانند،بيدار مىسازند، در هنگام آمدن مورد انكار وناشناساند، و در موقع برگشت و روى گردان شدن شناخته مىشوند، فتنههامانند بادها مىگردند، به شهرى مىرسند[در يك شهر وارد مىشوند و ميوزند]و از شهرى بدون اصابت مىگذرند، هشيار باشيد،خوفناكترين فتنهها براىشما در نظر من،فتنه بنى اميه است، زيرا فتنه ايست كور و تاريك و تاريك-كننده: خصلت[يا نقشهاش]فراگير، و بلايش مخصوص[پيشوايان دين وانسانهاى با ايمان]، و هر كس كه در آن فتنه بينا باشد بلا بر او فرود آيد، و هر كس كه در آن فتنه نابينا باشد،بلا او را گم مىكند[به او نميرسد]، وسوگند بخدا،پس از من بنى اميه را مالكان و رؤساى بدى براى خود خواهيديافت، مانند شتر بد خلق[در موقع دوشيدن]كه با دهانش (دندانهايش) زخمىمىكند، و با دستش ميزند، و با پاهايش دفع مىكند، و از شير دوشيدنشجلوگيرى مينمايد، بنى اميه بهمان وضعى كه گفتم با شما رفتار خواهند كردتا كسى را از شما نگذارند مگر اينكه سودى براى آنان داشته باشد، و ياضررى بآنها نرساند، و بلاى آنان از شما زائل نگردد تا موقعى كه پيروزى[يا انتقام]يكى از شما بر آنان مانند پيروزى بردهاى بر مالكش، و تابعى برمتبوعش باشد، فتنه بنى اميه بطور قبيح و وحشتناك، و دسته دسته با وضعجاهليتبر شما وارد مىگردد، نه مناره هدايتى در آن وجود دارد، و نهنشانهاى كه ديده شود، ما خاندان پيامبر از آن فتنه در نجات هستيم، و مادرآن فتنه دعوت كننده نيستيم، سپس خداوند آن فتنه را از شما جدا (دفع) ميكند،مانند جدا كردن پوست از گوشت، خداوند فتنه بنى اميه را بوسيله كسى بر طرفمىكند كه آنان را ذليل مىكند و با كمال خشونت آنانرا براند، و با كاسه تلخ آنانرا سيراب نمايد،جز شمشير بر آنان چيزى ندهد، و نپوشاند بر آنان جزترس را، در اين هنگام قريش خواهند خواست دنيا و آنچه را در آنست[بدهد]ومرا يك موقعيت محدود، اگر چه بقدر ذبح يك شتر قربانى ببيند، تا بپذيرم ازآنان آنچه را كه امروز مقدارى از آن را ميخواهم و آنان از انجام آن امتناعمىورزند.